Giới thiệu về cây bí đao

Bí đao hay còn gọi là bí phấn hoặc bí trắng có tên khoa học là Benincasa hispida, là loại cây rau màu thuộc họ Bầu bí ( Cucurbitaceae). Bí đao là một trong số các giống cây rau màu phù hợp với điều kiện khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa ở nước ta, mang lại hiệu quả kinh tế và nguồn thu nhập đáng kể cho người nông dân. <xem thêm>

Nguồn gốc xuất xứ và phân bố

Hiện nay bí đao được trồng phổ biến ở khắp nơi trên thế giới như: Trung Quốc, Thái Lan, Ấn Độ, Việt Nam,…Theo thống kê của FAO (2020) quốc gia có diện tích trồng bí đao lớn nhất thế giới là Ấn Độ. Ở Việt Nam bí đao được trồng nhiều ở các tỉnh như: Điện Biên, Nghệ An, Bắc Kạn, Phú Thọ,…<xem thêm>

Giá trị dinh dưỡng và công dụng

1. Giá trị dinh dưỡng

Quả bí đao là một loại quả thuộc họ bầu bí, với hình dáng dài, vỏ xanh nhạt và thịt trắng giòn. Nó chứa tới 95% nước, giúp duy trì độ ẩm và hỗ trợ tiêu hóa. Đặc biệt, trong bí đao cung cấp chất xơ, vitamin C cho hệ miễn dịch và làm lành vết thương, vitamin A tốt cho sức khỏe mắt và da, cũng như vitamin K cho việc đông máu và sức khỏe xương.

Đồng thời, loại quả này còn chứa kali giúp điều hòa huyết áp, magie hỗ trợ chức năng cơ và thần kinh, và canxi cần thiết cho xương và răng khỏe mạnh. Với lượng calo và chất béo thấp, bí đao là lựa chọn lý tưởng cho những ai muốn duy trì cân nặng và sức khỏe tốt. <xem thêm>

2. Công dụng

Hỗ trợ tiêu hóa: Bí đao giàu chất xơ và nước, giúp cải thiện chức năng tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón và hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả.

Giúp kiểm soát cân nặng: Với hàm lượng calo thấp và nhiều nước, bí đao giúp tạo cảm giác no lâu hơn, hỗ trợ giảm cân và duy trì cân nặng khỏe mạnh.

Giảm huyết áp: Bí đao chứa kali, giúp điều hòa huyết áp và giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch bằng cách làm giảm tác động của natri trong cơ thể.

Tăng cường sức khỏe tim mạch: Các chất chống oxy hóa trong bí đao giúp giảm viêm và ngăn ngừa tổn thương tế bào, từ đó bảo vệ sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến tim.

Tốt cho da: Vitamin C và chất chống oxy hóa trong bí đao giúp làm sáng da, giảm nếp nhăn và hỗ trợ quá trình làm lành vết thương. Vitamin A cũng giúp duy trì làn da khỏe mạnh và ngăn ngừa tình trạng khô da.

Tốt cho hệ miễn dịch: Vitamin C trong bí đao hỗ trợ hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các bệnh nhiễm trùng và vi khuẩn, đồng thời tăng cường khả năng chống lại cảm cúm và cảm lạnh.

Bảo vệ sức khỏe mắt: Vitamin A trong bí đao giúp duy trì thị lực tốt, ngăn ngừa các vấn đề về mắt như thoái hóa điểm vàng và khô mắt.

Hỗ trợ sức khỏe xương: Vitamin K và canxi trong bí đao góp phần vào việc duy trì sức khỏe xương, giảm nguy cơ loãng xương và giúp xương chắc khỏe.

Giải độc cơ thể: Bí đao có tính mát và diuretic tự nhiên, giúp giải độc cơ thể, làm sạch gan và thận, đồng thời hỗ trợ loại bỏ các độc tố ra khỏi cơ thể.

Cải thiện chức năng thần kinh: Magie trong bí đao hỗ trợ chức năng thần kinh và cơ bắp, giúp giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng.<xem thêm>

Tiềm năng thị trường, tình hình sản xuất và tiêu thụ

Tiềm năng thị trường

Bà Ma Thị Ninh, Giám đốc HTX Yến Dương (huyện Ba Bể) cho biết, hiện nay mỗi năm HTX liên kết với các hộ dân trồng khoảng 20ha cây bí xanh thơm, sản lượng đạt hơn 500 tấn/năm. Sản phẩm bí xanh thơm đã đạt OCOP 4 sao, đạt chứng nhận Tiêu chuẩn Quốc gia về nông nghiệp hữu cơ (TCVN) và Tiêu chuẩn nông nghiệp Nhật Bản cho trồng trọt hữu cơ (JAS). Bí xanh thơm đã được HTX chế biến thành trà bí thơm, sản phẩm đạt chuẩn OCOP 3 sao, tiêu thụ rộng rãi ở các siêu thị trong nước.

Bà Đinh Tuyết Nhung, Giám đốc HTX Nhung Lũy (huyện Ba Bể) cho biết, hiện có nhiều hệ thống đang phân phối sản phẩm bí xanh thơm Ba Bể như hệ thống siêu thị Big C, BK Mart và trên các cửa hàng thực phẩm sạch. Qua nhiều năm xúc tiến tiêu thụ sản phẩm này cho thấy bí xanh thơm đã được người tiêu dùng đón nhận. Mỗi năm HTX tiêu thụ khoảng 2.500 tấn đến 3.000 tấn.<xem thêm>

Chia sẻ với phóng viên báo Dân Việt / Trangtraiviet điện tử, ông Nguyễn Hồng Quân, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Tam Đường, Lai Châu cho biết: Bước đầu khẳng định cây bí phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng đất đai, khí hậu tại xã Giang Ma – huyện Tam Đường. Từ khi được triển khai vào trồng trên địa bàn, cây bí đao sinh trưởng và phát triển tốt, cho năng suất cao. Qua mô hình liên kế trồng thí điểm trên diện tích 4ha đã cho thu nhâp trên 700 triệu đồng bình quân 180 triệu đồng/ha.<xem thêm>

 

Tình hình sản xuất và tiêu thụ bí đao ở Việt Nam

Ông Lê Đào, Phó Chủ tịch UBND xã Duy Phước, huyện Duy Xuyên cho biết, xã này có nhiều hộ dân chuyên trồng bí đao với diện tích hơn 20 hecta. Những năm qua, nhờ trồng bí đao, rau các loại nên người nông dân có thu nhập ổn định, cuộc sống khấm khá. Thế nhưng năm nay, giá các loại bí, rau củ quả giảm sâu, nông dân đứng ngồi không yên. Trong khi đó, giá các loại phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, xăng dầu tăng cao, chi phí đầu tư cho một sào canh tác cũng tăng lên.<xem thêm>

Sở NN-PTNT tỉnh Bắc Kạn vừa cấp giấy xác nhận mã số vùng trồng đối với vùng trồng bí xanh thơm của một loạt hợp tác xã (HTX) ở huyện Ba Bể. Trong đó cấp mã số vùng trồng đối với hơn 12ha tại thôn Khuổi Luồm, Loỏng Lứng, Nà Nghè, Nà Giảo của HTX Yến Dương, sản lượng 366 tấn/năm; 8,9ha tại thôn Khuổi Luồm (xã Yến Dương) của HTX Nhung Lũy với sản lượng khoảng 356 tấn/năm và gần 5,2ha tại thôn Bản Váng, Nà Đúc của HTX Nông lâm tổng hợp Địa Linh, sản lượng bí đạt 144 tấn/năm. Tất cả các vùng trồng bí này đều đủ điều kiện sản xuất an toàn thực phẩm, đạt tiêu chuẩn phục vụ xuất khẩu. <xem thêm>

Phó Chủ tịch UBND Thị trấn Nông trường Trần Phú, ông Dương Hữu Tư cho biết: Trên địa bàn Thị trấn hiện có khoảng 50ha trồng bí đao xanh trên diện tích đất cây ăn quả bị chết, phần còn lại người dân trồng các loại cây khác như mít, ổi, hồng xiêm…, một phần đất người dân trồng cây lâm nghiệp như quế, keo, bồ đề…<xem thêm>

Xã Duy Phước, huyện Duy Xuyên (Quảng Nam) được xem là vùng chuyên canh bí đao xanh lớn của cả tỉnh với diện tích trên 20ha. Năm 2024, vào chính vụ thu hoạch bí đao nhưng thương lái ít thu mua, giá cả xuống quá thấp khiến nông dân “đứng ngồi không yên”.<xem thêm>

Đặc điểm sinh học và kỹ thuật trồng cây bí đao

Đặc điểm sinh trưởng và phát triển chung

1. Đặc điểm thực vật học

Bí xanh có dạng thân thảo dây leo, chiều dài thân có thể dài từ 5 – 8 m tùy theo đặc điểm của từng giống và điều kiện canh tác.

 

Thân được phủ lớp lông màu trắng dày và cứng, ở các phần mới phát triển như ngọn, lá non thì được phủ lớp lông càng dài và dày đặc hơn. Hình dạng thân là hình tròn trơn hoặc cạnh không rõ.

Lá bí xanh xòe, hình bầu được phủ lông, chiều ngang 10 – 20 cm.

Hoa có màu vàng, mọc đơn. Quả có màu xanh lục khi còn non, màu sẽ nhạt dần và dần được phủ lớp phấn trắng lúc quả phát triển, chiều dài quả có thể đạt đến 2m.

Cây có khả năng phát triển mạnh, phân nhánh khỏe và cho năng suất cao đạt từ 40 – 60 tấn/ha. <xem thêm>

1. Đặt điểm sinh thái

Nhiệt độ

Là cây ưa khí hậu ấm áp nhưng có khả năng chịu nóng, chịu rét kém. Nhiệt độ thích hợp cho hạt nảy mầm là 25 – 30^oC .

– Cây con sinh trưởng tốt ở nhiệt độ 17 – 22^oC, dưới 17^oC cây sinh trưởng chậm. Nhiệt độ thích hợp cho hoa, quả phát triển tốt là 24 – 25^oC, có thể sinh trưởng bình thường khi nhiệt độ là 30^oC. Giới hạn nhiệt độ sinh trưởng tối cao là 39 – 40^oC và tối thấp là 9 – 10 ^oC.

Ánh sáng

Bí xanh là cây ưa ánh sáng ngày ngắn, cây con yêu cầu 10 – 12 giờ chiếu sáng/ngày. Nhìn chung, cây sinh trưởng tốt trong điều kiện 10 – 12 giớ chiếu sáng.

Trong giai đoạn cây phát triển thân lá thì cây yêu cầu cường độ ánh sáng mạnh; thời kỳ quả phát triển thì cường độ ánh sáng thấp hơn so với thời kỳ thân lá phát triển, gia đoạn này nếu cường độ ánh sáng quá cao có thể ảnh hưởng đến chất lượng quả thương phẩm như làm quả bị nám, cường độ ánh sáng yếu và nhiệt độ cao hoặc thấp thì dẫn đến rụng hoa quả non. <xem thêm>

Nước

Hệ rễ phân bố ở tần đất mặt, khối lượng thân lá lớn, năng suất quả cao nên yêu cầu độ ẩm đất cao, nhưng không chịu ngập úng. Thời kỹ cây con đến cây bắt đầu ra hoa cần độ ẩm 65 – 70%. Thời kỳ ra hoa đến bắt đầu ra hoa cần độ ẩm đất 70 – 80%. Ẩm độ cao, kèm theo điều kiện nhiệt độ thấp và ánh sáng yếu cây dễ bị bệnh hại xâm nhiễm. Thời kỹ hoa, ra quả và quả phát triển cần cung cấp đầy đủ nước. Khi quả và chắc ngừng cung cấp nước để tăng chất lượng và khả năng bảo quản bí.

Đất

Bí xanh là cây dễ tính, trồng được trên nhiều loại đất khác nhau. Tuy nhiên, cây phát triển tốt nhất trên đất thịt nhẹ, đất phù sa ven sông, độ PH trung tính từ 6,5 – 7,5. <xem thêm>

Các giống bí đao hiện nay

Bí xanh lai F1 TLP5168

Cây khỏe, kháng bệnh virus rất tốt. Quả dài từ 23 – 25 cm, có màu xanh, thịt quả chắc tiện lợi cho vận chuyển. Cuống dai ít bị rụng quả. Năng suất cao đạt 12 – 15 kg/cây. <xem thêm>

Giống Bí sặt HN999

Là giống bí cao sản, quả thon dài từ 60 – 80 cm, vỏ màu xanh, thịt quả dày, ruột đặc, không chua.

Trồng được quanh năm nhưng chủ yếu trồng 2 vụ chính là vụ Xuân và vụ Đông.

Thời gian thu hoạch quả sau khi thụ phấn từ 20 – 25 ngày. <xem thêm>

Giống bí xanh số 1

Giống có khả năng sinh trưởng, phát triển mạnh, thời gian sinh trưởng từ 110 – 115 ngày (vụ xuân) và 95 – 110 ngày (vụ Thu Đông). Có khả năng chông chịu bệnh sương mai, phấn tắng, héo rũ do virus khá.

Thu quả sớm, sau trồng 75 – 80 ngày, khối lượng quả khoản 1,0 – 1,5 kg/quả làm rau xanh, quả già có khối lượng 2,5 – 3 kg làm mứt, kẹo.

Năng suất đạt 45 – 50 tấn/ha (vụ Thu Đông) và 55 – 60 tấn/ha (vụ Xuân Hè).

Có dạng quả đẹp, có độ đồng đều cao, chiều dài quả đạt từ 55 – 70 cm (vụ Xuân) và 45 – 55 cm (vụ Thu Đông), đường kính quả 10 – 12 cm, vỏ có màu xanh đạm, khi chin phủ lớp phấn trắng, cùi dày, có màu trắng phớt xanh, ruột chắc, ít hạt, ăn không chua, thích hợp làm rau xanh hoặc làm nguyên liệu chế biến mứt, bánh kẹo, nước giải khát. <xem thêm>

Giống Bí xanh số 2

Là giống mới được chọn lọc, thời gian sinh trưởng 100 – 120 ngày ở vụ Đông Xuân, Vụ Thu Đông 95 – 110 ngày. Khả năng sinh trưởng và phát triển của cây khỏe, chịu rét khá, năng suất cao 45 – 55 tấn/ha (vụ Đông Xuân), 40 – 50 tấn/ha (vụ Thu Đông). Quả có mẫu mã đẹp, vỏ xanh đen, hình thon dài, chiều dài quả từ 60 – 70 cm, có khối lượng bình quân từ 2,5 – 3,5 kg/quả; chất lượng tốt, ít hạt, cùi dày, chắc, màu phớt xanh, rất được ưa chuộng trên thị trường. Quả lâu gia, có thể cho thời gian thu hoạch dài từ 25 – 60 ngày, không chua. <xem thêm>

Giống bí siêu trọng

Là giống bí đao khổng lô được bà con dân xã Mỹ Thọ, huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định trồng. Hiện nay chưa có giống bí nào đạt được trọng nượng như giống bí này, mỗi quả trung bình đạt 50 – 70 kg/quả, dài 60 – 90 cm, chu vi l1 – 1,4m, Ngoài thu hoạch quả, ngọn lá non, giàn bí còn cho một lượng nước lớn (để uống tươi hoặc nấu lướng giải khát), mỗi dây bí có thể ép được vài lít nước.<xem thêm>

Kỹ thuật trồng và chăm sóc

Chọn giống: Một số giống đang được trồng phổ biến hiện nay là Fuji 868; Thiên thanh 5, bí xanh số 1, số 2, bí xanh Tre Việt, …. Lượng giống cần cho 1 sào Bắc bộ khoảng 15 – 20g, tương đương khoảng 400 – 500 hạt.

Ươm cây con: Để chủ động đẩy nhanh thời vụ cũng như đảm bảo sự đồng đều của cây giống khi đưa ra ruộng nên tiến hành ươm cây con trước, có thể dùng bầu nilon hoặc khay để ươm. Giá thể ươm gồm đất nhỏ + phân chuồng hoai mục tỷ lệ 1 : 1. Cách đơn giản và không tốn nhiều chi phí đó là dùng bùn để ươm. Bùn được lấy trước khi ươm 2 – 3 ngày cho thoát khí độc, trải đều một lớp mỏng 1,5 – 2cm, để bùn ráo mặt kẻ ô ươm theo kích thước 3 x 3cm, tra hạt đã nảy mầm lên, sau đó rắc lớp đất bột dày 1cm, nên làm vòm che để tránh mưa.

Thời vụ: Bí xanh là cây trồng ưa ấm nên trồng được càng sớm càng tốt. Nên gieo hạt từ 1 – 15/9, tốt nhất nên đưa cây ra ruộng trong tháng 9, muộn nhất đến ngày 10/10. <xem thêm>

Làm đất: Bí xanh trong vụ Đông nên trồng bò trên ruộng, không nên trồng giàn vì trong vụ đông là mùa khô, nếu cho leo giàn khi gặp các đợt gió hanh khô lá bí dễ bị khô táp, kém ra hoa, đậu quả. Cần chọn đất trồng bí ở nơi cao ráo, dễ thoát nước, tưới tiêu chủ động. Luống bí bò rộng 4m, rãnh vét sâu 25 – 30cm, rộng 30 – 40cm, bố trí theo hướng nước chảy để tiện tháo nước. Làm đất theo phương pháp tối thiểu, rạch hàng định luống, rãnh trước, lấy đất vét ở rãnh lên để trồng cây và phủ phân. Gốc rạ để nguyên, khi bí bắt đầu bò ngả thì mới cắt rải ra trên mặt luống cho bí bò lên trên.

Phân bón: tổng lượng phân bón cho 1 sào bắc bộ như sau:

Phân chuồng: 300 – 400kg.

Vôi: 10 – 15kg (đất chua có thể tăng đến 20 – 25kg).

Lân super: 25kg

Đạm Urê: 12 – 14kg

Kaliclorua: 10kg

Có thể dùng các loại NPK tổng hợp và cần quy đổi ra lượng đơn tương ứng.

Cách bón:

Bón vôi khi làm đất lần cuối (trước khi lên luống)

Bón lót toàn bộ phân chuồng và 20kg lân, 3kg phân đạm và 2kg kali, bón bằng cách rạch làm hai hàng trên luống để bón lót không trùng với hàng trồng.

Bón nhử: Sau trồng 7 – 10 ngày bón nhử bằng cách hòa 1,5kg đạm + 5kg lân với nước và tưới.

Bón thúc 1: khi cây bắt đầu ngả ngọn bò, bón 3kg phân đạm + 2kg kali.

Bón thúc 2: trước ra hoa cái, bón 3kg phân đạm + 2kg kali

Bón thúc 3: Sau khi đậu quả rộ, bón 3kg phân đạm + 2kg kali

Chú ý: khi bón trực tiếp vào đất phải rắc xung quanh gốc vì rễ bí ăn rộng và phủ đất lên trên để tránh mất phân, tăng hiệu quả bón phân. Có thể bổ sung phân bón lá giai đoạn sau trồng, trước và sau khi đậu quả. <xem thêm>

Chăm sóc:

Cần thường xuyên tưới nước để giữ ẩm cho đất, giúp bộ rễ của cây phát triển mạnh, ăn rộng, cây phát triển tốt. Nếu bị mưa ngập cần tháo hết nước ngay vì bí xanh không chịu ngập úng.

Khi cây được 50 cm, dùng đất chặn ngang đốt, cách 1 – 2 đốt lại chặn để cho bí ra rễ bất định, tăng khả năng lấy chất dinh dưỡng nuôi quả sau này, hướng ngọn bí vào giữa luống.

Tỉa bỏ bớt nhánh, chỉ để 2 – 3 nhánh/cây nếu thu quả non, để nhánh chính nếu thu quả già.

Dùng rơm, rạ phủ mặt luống khi bí bắt đầu bò ngả để giảm cỏ dại, quả bí nằm lên trên sẽ không bị thối.

Thường xuyên chú ý theo dõi để phát hiện và phòng trừ kịp thời theo hướng dẫn của ngành bảo vệ thực vật.<xem thêm>

Tình hình sâu bệnh hại và biện pháp phòng trừ      

1. Sâu hại

Bọ trĩ

Bọ trĩ chích hút vào cây làm cây bí đao còi cọc, phát triển kém, hoa rụng, trái ít, kém chất lượng. Bọ trĩ gây hại khi cây còn non có thể khiến cây ngừng phát triển, cuối cùng là chết. Cây bí đao bị bọ trĩ gây hại rất dễ nhiễm bệnh virus nguy hiểm như khảm, có thể làm giảm năng suất từ 60% – 70% nếu không phát hiện và kiểm soát kịp thời.

Phòng ngừa:

Vệ sinh đồng ruộng, thu gom, tiêu hủy tàn dư thực vật của mùa trước.

Trồng cây với mật độ thích hợp, không trồng quá dày, kết hợp với việc dọn dẹp vườn thường xuyên.

Thường xuyên thăm vườn để kịp thời phát hiện và có biện pháp xử lý bọ trĩ đúng lúc. <xem thêm>

Rầy mềm

Rầy mềm tấn công làm lá bí đao khô, cây còi cọc, phát triển kém thậm chí gây chết cây. Cây bí đao bị rệp chích hút cho ít hoa, ít trái, trái nhỏ, chất lượng kém. Chất thải của rệp là môi trường cho nấm bồ hóng phát triển, cản trở quá trình quang hợp của cây, làm cây suy yếu, dễ nhiễm các bệnh về nấm, vi khuẩn.

Phòng ngừa:

Vệ sinh đồng ruộng, thu gom, tiêu hủy tàn dư thực vật của mùa trước.

Trồng cây với mật độ thích hợp, không trồng quá dày, kết hợp với việc dọn dẹp vườn thường xuyên.

Thường xuyên thăm vườn để kịp thời phát hiện và có biện pháp xử lý rầy mềm hiệu quả, đúng lúc. <xem thêm>

Sâu vẽ bùa

Trứng nằm bên dưới bề mặt lá, có màu trắng, hình elip.

Sâu vẽ bùa gây hại chủ yếu trên lá, từ lúc cây mới mọc lá mầm cho đến khi ra hoa tạo trái.

Sâu vẽ bùa gây hại khiến lá khô, rụng, giảm khả năng quang hợp của cây, cây bị mất sức, còi cọc, sinh trưởng và phát triển kém.

Phòng ngừa:

Vệ sinh đồng ruộng, thu gom, tiêu hủy tàn dư thực vật của mùa trước.

Trồng cây với mật độ thích hợp, không trồng quá dày, kết hợp với việc luân canh các cây trồng khác họ.

Sử dụng bẫy dính màu xanh hoặc vàng để thu hút, tiêu diệt sâu vẽ bùa trưởng thành. <xem thêm>

Ruồi đục trái 

Ruồi đục vào trái non làm cho trái thối, rụng, không thu hoạch được. Nếu ruồi gây hại nặng có thể gây rụng trái hàng loạt, ảnh hưởng nặng nề đến kinh tế của người nông dân.

Phòng ngừa: 

Cày sâu, phơi ải, vệ sinh đồng ruộng trước khi gieo trồng, thu gom, tiêu hủy các các trái bị thối, dị dạng, rụng sớm,.. – Thường xuyên thăm vườn để kịp thời phát hiện ruồi đục trái và có biện pháp xử lý kịp thời, hạn chế mức tối thiểu thiệt hại<xem thêm>

2. Bệnh hại

Bệnh phấn trắng 

Vết bệnh là những đốm nhỏ có màu xanh hơi vàng được phủ một lớp nấm xám dày như phấn, sau đó lan rộng ra, bao phủ toàn bộ phiến lá.

Bệnh nặng lá sẽ chuyển sang vàng, khô cháy, cuối cùng là rụng.

Cây bí đao bị bệnh sẽ sinh trưởng, phát triển kém, cho năng suất thấp; nếu bệnh không được xử lý kịp thời sẽ gây thiệt hại nặng nề đến thu nhập và kinh tế của người nông dân.

Phòng bệnh:

Chọn mua hạt giống, cây giống sạch bệnh.

Trước khi gieo trồng cần xử lý hạt giống, vệ sinh đồng ruộng, dọn dẹp cỏ, rác, tàn dư của cây trồng ở vụ trước.

Thăm vườn thường xuyên để phát hiện bệnh và có biện pháp xử lý kịp thời.

Bệnh sương mai

Bệnh gây hại làm lá héo úa, rụng sớm, khả năng quang hợp, tổng hợp chất hữu cơ của cây giảm.

Cây nhiễm bệnh thấp, còi cọc, cho quả nhỏ, chất lượng quả kém, năng suất giảm, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của người trồng.

Phòng bệnh: 

Chọn giống sạch bệnh, xử lý hạt giống trước khi gieo trồng.

Vệ sinh đồng ruộng, dọn dẹp cỏ, rác, tàn dư của cây trồng ở vụ trước.

Gieo, trồng với mật độ hợp lý. Thăm vườn thường xuyên để phát hiện bệnh và có biện pháp xử lý kịp thời. <xem thêm>

Bệnh nứt thân chảy nhựa

Bệnh nứt thân chảy nhựa gây hại làm lá bí đao héo rũ sau đó chết ảnh hưởng xấu đến khả năng quang hợp của cây.

Bệnh gây hại nặng sẽ làm cho thân cây nứt nẻ, khô, gãy đổ, cuối cùng cây chết.

Bệnh xuất hiện ở tất cả các giai đoạn của cây bí đao. Nếu không phát hiện và có biện pháp xử lý kịp thời sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất cây trồng.

Phòng bệnh: 

Chọn giống sạch bệnh.

Trước khi gieo trồng cần xử lý hạt giống, xử lý đất vệ sinh đồng ruộng; dọn dẹp cỏ, rác, tàn dư của cây trồng ở vụ trước.

Thường xuyên thăm vườn để phát hiện bệnh và có biện pháp xử lý kịp thời đồng thời kết hợp xen canh với cây trồng khác họ để hạn chế dịch bệnh gây hại. <xem thêm>

Bệnh xoăn lá

Do virus Mosaic gây ra.

Trên lá: Bề mặt lá xuất hiện các lốm đốm nhỏ, màu xanh, vàng, đậm, nhạt loang lổ, sau đó lan rộng ra làm cho lá nhăn nheo; đọt non và lá xoắn lại.

Trên thân: Đốt thân ngắn, cây chùng xuống, lùn, còi cọc, phát triển kém.

Cây con: Ngừng phát triển.

Cây trưởng thành: Lá biến dạng, xoắn lại, đọt bị sượng, chậm phát triển. Cho hoa ít, không đậu quả, hoặc quả nhỏ, xấu xí, không đạt chất lượng.

Phòng bệnh: 

Sử dụng các giống kháng bệnh.

Trước khi gieo trồng cần vệ sinh đồng ruộng, dọn dẹp cỏ, rác, tàn dư của cây trồng ở vụ trước.

Thăm vườn thường xuyên để phát hiện côn trùng môi giới gây hại và có biện pháp xử lý kịp thời. <xem thêm>

Bệnh đốm lá

Do vi khuẩn Pseudomonas syringae pv. lachrymans gây nên.

Bệnh đốm lá gây hại làm lá bí đao khô, rách; khả năng quang hợp, tổng hợp chất hữu cơ giảm, cây bí đao xơ xác.

Cây bí đao nhiễm bệnh làm cho chất lượng, số lượng trái giảm. Trái bí nhỏ, không đủ trọng lượng, ảnh hưởng đến kinh tế của người nông dân.

Phòng bệnh: 

Chọn mua hạt giống, cây giống sạch bệnh, xử lý hạt giống trước khi gieo trồng

Vệ sinh đồng ruộng, dọn dẹp cỏ, rác, tàn dư của cây trồng ở vụ trước.

Thăm vườn thường xuyên để phát hiện bệnh và có biện pháp xử lý kịp thời.

Bệnh thán thư

Do nấm Colletotrichum lagenarium gây ra.

Bệnh gây hại làm lá khô, rụng, cây giảm khả năng quang hợp nghiêm trọng.

Trái bí đao nhiễm bệnh có phẩm chất kém, thậm chí thối, không thể tiêu thụ được.

Bệnh thán thư nếu không được phòng ngừa và điều trị kịp thời sẽ làm cây bí đao chậm phát triển, thậm chí dẫn đến chết cây, ảnh hưởng lớn đến lợi ích kinh tế của người trồng.

Phòng bệnh: 

Chọn giống sạch bệnh, trước khi gieo trồng.

Xử lý hạt giống vệ sinh đồng ruộng, dọn dẹp cỏ, rác, tàn dư của cây trồng ở vụ trước. Thăm vườn thường xuyên để phát hiện bệnh sớm và có biện pháp xử lý kịp thời. <xem thêm>

Tài liệu tham khảo

VOV Tiếng nói Việt Nam (2024), Bí đao xanh, rau đậu rớt giá, nông dân Quảng Nam thua lỗ. Truy cập ngày 15/05/2025, từ https://vov.vn/kinh-te/bi-dao-xanh-rau-dau-rot-gia-nong-dan-quang-nam-thua-lo-post1088349.vov

Nông nghiệp và Môi trường (2024), Vùng bí xanh thơm Ba Bể được cấp mã số vùng trồng. Truy cập ngày 15/05/2025, từ https://nongnghiepmoitruong.vn/vung-bi-xanh-thom-ba-be-duoc-cap-ma-so-vung-trong-d400983.html

Nông nghiệp và Môi trường (2022), Trồng bí đao vụ đầu trúng đậm, vụ sau giá đã rớt thảm. Truy cập ngày 15/05/2025, từ https://nongnghiepmoitruong.vn/trong-bi-dao-vu-dau-trung-dam-vu-sau-gia-da-rot-tham-d328105.html

Dân tộc và Phát triển (2020), Kỹ thuật trồng bí xanh vụ Đông hiệu quả, năng xuất cao. Truy cập ngày 15/05/2025, từ https://baodantoc.vn/ky-thuat-trong-bi-xanh-vu-dong-hieu-qua-nang-suat-cao-1609384620265.htm