Giới thiệu về cây lê

Giới thiệu về cây lê

Cây lê có tên khoa học là Pyrus là một cây ăn quả đặc sản của vùng ôn đới nước ta, lê được trồng ở các tỉnh miền núi phía Bắc tập trung ở những nơi có độ cao 500 – 1500m so với mợc nước biển. Ở điều kiện tự nhiên thuận lợi, cây có thể sống khoảng vài trăm năm mà vẫn cho quả có chất lượng tốt. Nước ta có một số loài lê như : lê xanh, lê nâu, lê cọt (mắc coọc),…<xem thêm>

Nguồn gốc xuất xứ và phân bố

Chúng thuộc chi Pyrus và được cho là có nguồn gốc ở miền tây Trung Quốc. Chúng mọc dưới chân núi của dãy núi Tian Shan. Nó được trồng rộng sang phía Đông và phía Tây dọc theo dãy núi và phát triển thành một hệ sinh thái với hơn 20 giống khác nhau và được con người sử dụng rộng rãi.

Ở các nguồn khác lại cho rằng chúng có nguồn gốc từ các vùng ven biển thuộc khí hậu ôn đới của thời đại trước, trải dài từ Tây Âu đến Bắc Phi và trên khắp châu Á.

Lê được trồng nhiều Bắc Mỹ thuộc các bang California, Washington, Oregon. Ở Bắc Mỹ thì được trồng ít hơn, chúng cũng được trồng nhiều ở miền Nam Canada. Ở Mỹ hầu như nhà nào cũng trồng chúng.<xem thêm>

Giá trị dinh dưỡng và công dụng

Giá trị dinh dưỡng

Theo nghiên cứu Y học hiện đại, trong 100g quả lê có chứa các chất dinh dưỡng bao gồm: Nước: 86.5g, Chất béo: 0.1g, Protein: 0.2g, Carbohydrate: 1g, Chất xơ: 1.6g, Canxi: 14mg, Phốt pho: 13mg, Sắt: 0.5mg, Vitamin PP: 0.2mg, Các vitamin nhóm B, C, beta caroten, Axit folic: 1mg. cùng nhiều dưỡng chất khác có lợi cho Sức khỏe. <xem thêm>

2. Công dụng

Cung cấp chất xơ cho cơ thể, cải thiện tiêu hóa, phòng ngừa táo bón, khó đi ngoài.

Phòng ngừa viêm nhiễm: Các chất trong quả lê giúp giảm viêm, giảm sưng đau, chống viêm hiệu quả.

Bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của các gốc tự do, phòng ngừa sự phát triển của các tế bào ung thư.

Tăng cường hệ miễn dịch: Nhờ giàu vitamin C, K, B2, B3, B6, canxi, mangan, magie,… quả lê giúp tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn, ký sinh trùng,…

Giảm cholesterol trong máu hiệu quả.

Giảm nguy cơ mắc tiểu đường type 2.

Tăng cường sức khỏe tim mạch: Quả lê chứa nhiều chất chống oxy hóa, giúp phòng ngừa các bệnh lý tim mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ.

Giúp giảm cân nhờ tác dụng no lâu.<xem thêm>

Tiềm năng thị trường, tình hình sản xuất và tiêu thụ

Tiềm năng thị trường

Qua khảo sát từ các hộ dân trồng lê cho biết, sau năm thứ 8 thì cây lê đã bắt đầu cho thu hoạch trái ổn định, 1ha có thể cho thu về 20 – 25 tấn quả tươi. Giống cây ăn trái này dễ trồng, dễ chăm sóc, tuổi thọ cao cũng như thời gian khai thác dài nên có khả năng phát triển kinh tế lâu dài cho nhiều địa phương miền Bắc. Hiện nay, ngày càng có nhiều giống lê có cho trái có chất lượng, năng suất cao hơn nên đang góp phần nâng cao thành quả sau thu hoạch của người nông dân. Hiện nay, giá lê trên thị trường không quá biến động, giá bán trung bình của một kg quả tươi từ 30 – 50 nghìn đồng, thương lái đến thu mua tận nhà.<xem thêm>

Đồng chí Ma A Già – Chủ tịch UBND xã Dào San cho biết: “So với các cây trồng khác, cây lê có giá trị kinh tế cao hơn. Năm nay, một số hộ thu được trên 50 triệu đồng tiền bán lê. Với bà con trong xã thì đây là số tiền không nhỏ, giúp bà con có thêm thu nhập trang trải cuộc sống cũng như tái đầu tư phát triển kinh tế. Thời gian tới, chúng tôi tiếp tục tuyên truyền, vận động Nhân dân mở rộng diện tích lê thêm 34ha để bà con có cơ hội đẩy lùi đói nghèo, đảm bảo cuộc sống”.

Qua thống kê, hiện tổng diện tích lê trên địa bàn huyện trên 270ha. Mỗi hécta lê cho thu hoạch từ 3-4 tấn quả với giá bán trung bình 15.000 đồng/kg, người dân thu lãi 45-60 triệu đồng. Cây lê đang góp phần khai thác tiềm năng lợi thế địa phương, thực hiện hiệu quả chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên địa bàn và giải quyết việc làm lúc nông nhàn cho người nông dân.<xem thêm>

Tình hình sản xuất và tiêu thụ lê ở Việt Nam

Tại huyện Đồng Văn tỉnh Hà Giang có diện tích trồng cây ăn quả là 1.019 ha, trong đó, diện tích trồng lê 432,4 ha, mận 241 ha, đào 345,6 ha.

Huyện xác định cây lê là cây trồng chủ lực của địa phương. Với nhiều loại của lê địa phương, VH6, Đài Loan… năng suất cao tại các xã, thị trấn như: Phó Bảng 40,2 tạ/ha, Phố Là 45 tạ/ha, Phó Cáo 45,58 tạ/ha, Sủng Là 43,6 tạ/ha, Lũng Cú 41 tạ/ha, Má Lé 42,2 tạ/ha… Sản lượng thu hoạch 954,16 tấn/năm. Nhiều hộ có thu nhập ổn định từ cây lê…<xem thêm>

Ở nước ta, cây lê được trồng chủ yếu tại các tỉnh biên giới phía Bắc như Lai Châu, Lào Cai, Lạng Sơn, Cao Bằng. Trong đó, Cao Bằng là tỉnh có diện tích trồng lê lớn nhất cả nước với khoảng 200ha, đem lại giá trị kinh tế cao giúp bà con nông dân thoát nghèo hiệu quả.<xem thêm>

Với những hiệu quả kinh tế ban đầu đem lại, ngày càng nhiều hộ dân trên địa bàn xã Tà Xùa đã chuyển đổi một số diện tích cây trồng kém hiệu quả sang trồng lê. Đến nay, toàn xã có hơn 70 ha cây lê VH6, trong đó, gần 10 ha đã bắt đầu cho thu hoạch, tập trung chủ yếu tại các bản Chung Chinh và bản Tà Xùa

Ông Mùa A Hồ, Chủ tịch UBND xã Tà Xùa, cho biết: Từ khi chuyển sang trồng cây ăn quả như mận, lê, nhất là giống lê VH6, nhiều hộ có thu nhập từ 40-50 triệu đồng/vụ. Thời gian tới, UBND xã tiếp tục phối hợp với các cơ quan chuyên môn xây dựng vùng trồng lê tập trung; hỗ trợ giống và tạo điều kiện cho các hộ vay vốn đầu tư sản xuất; tổ chức tập huấn kỹ thuật chăm sóc, kết nối thị trường tiêu thụ sản phẩm cho nhân dân. Cùng với mở rộng diện tích, xã chú trọng nâng cao giá trị sản phẩm và gắn với phát triển du lịch trải nghiệm nông nghiệp, tạo sinh kế bền vững, nâng cao thu nhập cho nhân dân.<xem thêm>

Tình hình sản xuất và tiêu thụ lê trên thế giới

Theo số liệu của USDA (United States Department of Agriculture), California là bang đứng thứ hai nước Mỹ về diện tích trồng và sản lượng lê, chỉ sau Washington. Riêng năm 2023, diện tích trồng lê toàn bang California đạt hơn 6.000 héc-ta, sản lượng gần 160.000 tấn, chiếm khoảng 30% tổng sản lượng lê toàn nước Mỹ.

Vùng trọng điểm trồng lê tập trung ở Sacramento Valley và Mendocino County. Đặc biệt, giống lê Bartlett nổi tiếng được thu hoạch nhiều nhất tại đây. Các công nghệ canh tác hiện đại như tưới nhỏ giọt, phân tích đất bằng AI (trí tuệ nhân tạo – Artificial Intelligence, thuật toán giúp máy tính tự động phân tích dữ liệu môi trường, dự đoán sâu bệnh), sử dụng drone (thiết bị bay không người lái giám sát đồng ruộng) đã góp phần tăng năng suất và tính bền vững của cây lê California. <xem thêm>

Năm	Diện tích (ha)	Năng suất (tấn/ha)	Sản lượng (tấn)
2019	1,376,958	17.629	24,274,863
2020	1,342,527	18.607	24,980,995
2021	1,334,311	19.191	25,606,957
2022	1,329,245	19.797	26,314,506
2023	1,323,228	20.032	26,507,458

(Faostat 2025)

Theo sô liệu của Faostat 2025, diện tích trồng lê trên toàn thế giới đạt 1,376,958 ha với sản lượng hơn 24 triệu tấn, qua các năm diện tích trồng lê có giảm nhưng sản lượng không giảm. Đến năm 2023 diện tích trồng lê giảm còn 1,323,228 ha, sản lượng tăng mạnh đạt hơn 26 triệu tấn.

Đặc điểm sinh học và kỹ thuật trồng cây lê

Đặc điểm sinh trưởng và phát triển chung

Đặc điểm thực vật học

Đặc điểm rễ cây lê

Cây lê có bộ rễ cọc, các nhánh rễ mọc bao quanh rễ cọc dày đặc. Cây lê có bộ rễ ăn nông trên mặt đất.

Đặc điểm thân cây lê

Cây lê thuộc loại thân gỗ, có trường hợp thân bụi, sống lâu năm. Sau khi trồng 5 — 6 năm, cây lê đã cho thu quả. Cậy lê ghép sống tới 50 – 60 năm.<xem thêm>

Đặc điểm lá cây lê

Lá cây lê mọc so le nhau, lá đơn, dài 2–12 cm, màu xanh lục bóng ở một số loài, ở các loài khác có lông tơ màu trắng bạc mọc rậm; hình dáng lá từ hình ô van rộng bản tới hình mác hẹp.

Đặc điểm phân cành lê

Cây lê phân cành vừa phải, những cây thực sinh có nhiều cành, có thể cao tối 9 – 11m, tán hình mâm xôi, đường kính tán từ 7 – 13m, đường kính thân có thể đạt tới 30 – 40cm, độ cao phân cành từ 37 – 102cm, cành cấp 1 có góc phân cành 30 — 70°. Lá lê hình mai rùa, có 90 – 140 răng cưa và rụng vào mùa đông. <xem thêm>

Đặc điểm hoa lê

Lê ra hoa vào cuối tháng 2 đầu tháng 3, màu hoa trắng, hiếm khi nhuốm màu vàng hay hồng, đường kính 2–4 cm, và có 5 cánh hoa, 5 lá đài và nhiều nhị.

Khi hoa nở rộ tạo cảnh rất đẹp cho vườn lê. Lộc phát vào mùa xuân, quả hình thành sau khi hoa tàn và phát triển tới cuối tháng 8 thì chín.

Đặc điểm quả lê

Quả lê chứa một lượng lớn đường sacarô, các chất pectin, một số axit, các loại vitamin c và vitamin A. Quả lê chín dùng để ăn tươi, chế biến thành nước quả, phơi sấy khô, làm mứt, chế siro…<xem thêm>

Quả lê hình tròn hơi dẹt (lê nâu) song đa phần hình bóng điện với trọng lượng bình quân 350 – 500g/quả. Khi chín vỏ quả chuyển nâu hoặc xanh vàng, vỏ nhẵn. Thịt quả màu trắng giòn, ngọt mát hơi pha chua chát, đặc biệt có mùi thơm dễ chịu. Tỷ lệ quả có hạt thấp, chỉ khoảng 15 – 20% tổng số quả. <xem thêm>

Đặt điểm sinh thái

Nhiêt độ, độ cao

Cây lê cần mùa đông lạnh phân hoá mầm hoa sau khi đã trút hết bộ lá. Trường hợp mưa kéo dài vào cuối năm, độ ẩm không khí cao thì cây lê ít rụng lá hoặc rụng muộn, mầm hoa cũng phân hoá ít, ảnh hưởng nhiều đến năng suất quả. Nhiệt độ trong mùa đông thuận lợi cho cây lê bình quân là 10 — 12°c, mùa hè không cao hơn 25°c.

Cây lê có thể trồng được ở nơi có độ cao so mặt biển từ 400 – 600m trở lên, như Cao Lộc (Lạng Sơn), SaPa (Lào Cai)… <xem thêm>

Lượng mưa bình quân

Yêu cầu về lượng mưa bình quân cả năm là 1.000 – 1.700mm. Tuy vậy ở SaPa lượng mựa đạt tới 2.000mm cây lê vẫn cho nhiều quả.

Đất đai

Đôi với đất trồng, cây lê yêu cầu đất có độ phì cao, cấu tượng tốt, độ sâu 1m trở lên, ít sỏi đá. Mạch nước ngầm ở độ sâu trên 1,2m so mặt đất từ 5,5 — 6 là thích hợp cho cây lê.

Đối chiếu với yêu cầu về khí hậu của cây lê thì các tỉnh biên giới phía Bắc như Lạng Sơn, Cao Bằng, Sơn La, Lào Cai, Hà Giang là nơi phù hợp trồng lê, vì ở các địa phương nói trên, về mùa đông thường có nhiệt độ trung bình xấp xỉ 10°c trong 2 tháng mùa đông và nhiệt độ mùa hè bình quân 22 – 24°c, riêng ở Sa Pa 18 — 20°C; lượng mưa trung bình tói 2.500 – 2.800mm. Điều kiện ánh sáng và đất đai cũng phù hợp. <xem thêm>

Các giống lê hiện nay

Giống Lê Việt Nam

Ở nước ta giống cây Lê được trồng phổ biến có 2 giống:

Lê xanh: Quả lê khi chín có màu xanh pha lẫn vàng kem, vỏ bóng mịn. Thịt quả màu trắng thơm ngon, giòn ngọt.

Lê nâu: Hay còn gọi là cây Mắc cọp. Với phần quả tròn dẹt vỏ màu nâu, mỗi quả có trọng lượng trung bình từ 200 – 300g. Khi chưa chín, quả có vị chát. Khi chín, quả thơm ngon, ngọt mát.

Giống lê Nhập ngoại

Lê Hàn Quốc: Đây là giống lê được đánh giá là ngon nhất hiện nay. Quả lê Hàn Quốc có hình tròn, kích thước khá lớn, vỏ mỏng, mịn màu vàng cam. Thịt quả có độ giòn cao, vị ngọt dịu hấp dẫn.

Lê đỏ Nam Phi: Loại lê này có hình dáng thon dài phần đầu và đáy bầu tròn. Phần vỏ trái lê đỏ Nam Phi hơi sần sùi, màu đỏ và vàng chanh xen lẫn nhau. Thịt quả giòn ngon, ngọt dịu.

Lê Nhật Bản: Giống lê này kích thước khá to, hình tròn, vỏ mỏng bóng bảy. Thịt quả mọng nước, giòn tan, ngọt nhẹ nhàng, mùi thơm hấp dẫn.

Kỹ thuật trồng và chăm sóc

Thời Vụ và Mật Độ Trồng:

Thời vụ: Trồng vào vụ xuân.

Khoảng cách: cây cách cây 6 – 7m , hàng cách hàng 6 – 8m.

Làm Đất Và Đào Hố Trồng:

Đất cày bừa kỹ, làm sạch cỏ dại, bón 30 – 40 kg vôi bột/ sào BB trước khi lên luống 15 ngày – Đào hố: sâu 50 – 60cm, rộng 60 – 80c

Phân Bón Lót:

Bón 20 – 30kg phân chuồng, 0,5 – 1kg lân; 0,2kg vôi trộn đều với lớp đất mặt đua xuống đáy hố lấp hố trước trồng 30 ngày.<xem thêm>

Kỹ Thuật Trồng Cây Lê Vàng:

Khi trồng mắt ghép phải quay về hướng gioa chính, trồng xong tưới nước, cắm cọc định vị. Trồng cây giữa hố, bới một hốc nhỏ ở giữa hố trồng, đặt cây vào vị trí, (nếu cây có bầu dùng dao rọc một đường từ trên xuống để lấy túi đựng bầu ra), lấp đất giữ chặt cây nén chặt xung quanh, tưới 10-15 lít nước cho 1 gốc. Cắm cọc cố định cây buộc bằng dây nilon để tránh cây bị lay gốc.

Kỹ thuật chăm sóc định kỳ:

Tưới nước: cần cung cấp đủ nước cho cây nhất là trong mùa khô, khi trái đang lớn và lúc quả sắp chín. Phòng trừ cỏ dại: Phủ gốc chè bằng cỏ, rác, cây phân xanh… để hạn chế cỏ dại; xới phá váng sau mỗi trận mưa to. Làm cỏ vụ xuân tháng 1-2 và vụ thu tháng 8-9, xới sạch toàn bộ diện tích một lần/vụ; một năm xới gốc 2-3 lần. <xem thêm>

Kỹ thuật Cắt tỉa, tạo hình:

Đây là khâu kỹ thuật quan trọng để quyết định đến năng suất quả. Nếu có điều kiện thì đầu tư hệ thống khung giàn làm bằng cột bê tông cốt thép cao 2,0 m, chôn sâu 40cm (hoặc ống kẽm ĐK 32 mm), hàn toàn bộ khung bằng đường ống kẽm ĐK 20 mm, căng toàn bộ giàn bằng thép 6mm. Khoảng cách 50- 60 cm một dây. Cột chôn giữa hàng cây khoảng cách 3-4m một cột đổ đáy bê tông sâu 40 cm. Nếu không có điều kiện thì vin uốn cành bằng cách dùng dây ni lông buộc cố định một đầu vào cành, uốn cành theo vị trí mong muốn và đầu dây còn lại buộc vào gốc hoặc ghim xuống đất. Kỹ thuật vin cành: Thông thường vào năm thứ 2 sau trồng chọn 3-4 cành cấp 1 để tạo bộ khung tán, mỗi cành cấp 1 để lại 2-3 cành cấp 2, vin cành tạo tán theo khung giàn đã được định hình, hoặc vin cành theo góc 750 theo gốc. Vin cành vào cuối tháng 10 đầu tháng 11 khi cây vừa rụng lá, lưu ý vin cành bằng cách vặn hơi xoay nhẹ không để bị gãy hoặc dập cành. Hàng năm cần cắt tỉa các cành mọc không đúng chỗ, tỉa các cành la, cành tăm để tập trung dinh dưỡng. <xem thêm>

Kỹ thuật Bón phân Cho Cây Lê Vàng:

Căn cứ vào tuổi cây, tình hình sinh trưởng và khả năng cho năng suất của cây có thể bón lượng phân cho mỗi cây như sau:

Lượng phân bón:

Thời kỳ kiến thiết cơ bản (3 năm đầu): Phân hữu cơ: 20- 30 kg; Đạm urê: 0,5 kg; phân lân super: 1,0 kg; Ka li: 0,5 kg; Vôi bột: 1,0 kg.

Thời kỳ kinh doanh: Phân hữu cơ: 30 – 40 kg; Đạm urê: 0,7- 1 kg; phân lân super: 1,5- 2 kg; Ka li: 0,7 – 1 kg; Vôi bột: 1,0 kg.

Thời gian bón:

Lần 1: Bón nuôi lộc xuân, nuôi hoa vào tháng 2-3: Đạm 40% + Ka li 30%

Lần 2: Bón nuôi quả và lộc thu vào tháng 5, đầu tháng 6: Đạm 40% + Kali 30%

Lần 3: Bón phục hồi tháng 10, tháng 11: Toàn bộ phân hữu cơ + vôi + phân lân + 20% phân ka li. Trong thời gian nuôi quả từ tháng 4 đến tháng 6 bón bổ xung: 5% Đạm Urê + 5 % KCL hòa nước tưới xung quanh gốc, tưới 4 lần, mỗi lần cách nhau 15 ngày khi thời tiết dâm mát để bổ xung dinh dưỡng nuôi quả.

Cách bón: Phân hữu cơ, vôi, phân lân: cuốc hố xung quanh tán cây sâu 20cm, bón phân lấp đất. Với Phân đạm và kali: Gạt lớp cỏ tủ gốc rồi rắc phân trên mặt đất theo hình tán cây sau đó phủ lớp cỏ lên để phân bón thấm dần xuống đất và tránh sự bốc hơi gây thất thoát phân bón

Thu Hoạch và Bảo Quản:

Thu hái khi quả bắt đầu chín vỏ quả chuyển màu xanh vàng, nếu vận chuyển xa cần thu hái sớm. Khi thu hái cần nhẹ nhàng, không làm dập nát hoặc sây sát quả. Quả thu hái xong cần đặt vào thùng gỗ, hộp cứng để vận chuyển không bị dập nát. Bảo quản quả ở nơi khô ráo thoáng mát.<xem thêm>

Tình hình sâu bệnh hại và biện pháp phòng trừ

Sâu đục thân: Là sâu non của các loại xén tóc đục vào thân cây, cành làm cho cành bị héo khô, quả nhỏ, rụng bị nặng làm chết cả cây. Phòng trừ sâu đục gốc cây bằng cách quét vôi gốc cây cao 60-70cm vào tháng 11- 12 trong năm, cắt những ngọn cành bị héo trong vụ xuân và đốt, dùng dây thép, tay mây để chọc chết hoặc bắt sâu non. Dùng các loại thuốc Trebon, Decis 0,1% tẩm bông nhét vào lỗ sâu đục, phun diệt trứng sâu.

Rệp: Gây hại trên chồi non, quả,… làm lá quăn queo, bị muội hóng làm đen quả…Phòng trừ bằng thuốc Bassa 50ND, Supracide 40ND, Polytrin 10ND, Trebon, Aplaud. <xem thêm>

Sâu ăn lá: Là loài sâu ăn tạp, thường cắn phá đọt non làm bộ lá còi cọc xơ xác. Dùng các loại thuốc bảo vệ thực vật để xử lý : Vifast 5ND, Desic 2,5 ND, Trebon 10ND…
Bệnh sém lá: Gây hại lá, đọt non và quả, bệnh làm cho các bộ phận của cây bị thối đen. Phun thuốc Boóc đô1% hoặc BenlatC, Rhidomil 0,15% để trừ bệnh. Kết hợp vệ sinh đồng ruộng, khi thấy xuất hiện bệnh thì cắt bỏ bộ phận bị bệnh và tiêu huỷ.

Ruồi đục quả: Gây hại trên quả ở giai đoạn trái gần chín. Ruồi đẻ trứng vào quả, sâu non nở đục khoét thịt quả làm hư thối quả. Dùng chất dẫn dụ sinh học Vizubon – D để bẩy ruồi đực, làm giảm khả năng sinh sản của ruồi cái. Cách diệt ruồi đục quả này không gây ô nhiễm môi trường, giúp tăng chất lượng của cây, quả. Cách phòng tránh ruồi đục quả hiệu quả nhất là tiến hành bọc quả. <xem thêm>

Tài liệu tham khảo

Cẩm nang cây trồng, Cây lê. Truy cập ngày 13.06.2025, từ https://camnangcaytrong.com/cay-le-cd1129.html

Khu vườn xanh (2024), Cây lê – Cây ăn quả có giá trị kinh tế cao, giúp bà con nông dân thoát nghèo. Truy cập ngày 13.06.2025, từ https://www.khuvuonxanh.com/cay-le/

Trang thông tin điện tử huyện Phong Thổ (2022), Đánh thức tiềm năng cây lê. Truy cập ngày 13.06.2025, từ https://phongtho.laichau.gov.vn/tin-tuc-su-kien/danh-thuc-tiem-nang-cay-le.html#:~:text

Báo Hà Giang (2021), Phát triển cây lê ở Đồng Văn. Truy cập ngày 13.06.2025, từ https://baohagiang.vn/kinh-te/202109/phat-trien-cay-le-o-dong-van-782364/

Báo Sơn La (2025), Cây lê trên vùng cao Tà Xùa. Truy cập ngày 13.06.2025, từ https://baosonla.vn/kinh-te/cay-le-tren-vung-cao-ta-xua-wxyaBaYHg.html