Giới thiệu về cây mướp

Giới thiệu về cây mướp

Cây mướp (tên khoa học: Luffa cylindrica hay Luffa aegyptiaca) là loại cây dây leo thuộc họ Bầu bí (Cucurbitaceae), được trồng phổ biến ở nhiều vùng miền tại Việt Nam. Mướp được xem là loại rau quen thuộc, gắn bó lâu đời với đời sống nông thôn và đô thị, nhờ dễ trồng, ít sâu bệnh và cho thu hoạch nhanh. Cây mướp sinh trưởng mạnh trong điều kiện khí hậu nhiệt đới ẩm, thích hợp với mùa nắng ấm. Mướp thường được trồng ven hàng rào, bờ ao, ruộng vườn hoặc theo mô hình giàn leo. Thời gian từ lúc gieo trồng đến khi thu hoạch quả non thường chỉ kéo dài khoảng 45–55 ngày. Mướp có thể được sử dụng trong nhiều món ăn truyền thống như canh mướp, mướp xào, hoặc mướp nhồi thịt. Ngoài công dụng làm thực phẩm, cây mướp khi để già sẽ tạo ra phần xơ bên trong quả – gọi là xơ mướp, một nguyên liệu tự nhiên rất hữu ích trong đời sống hằng ngày.<xem thêm>

Nguồn gốc xuất xứ và phân bố

Mướp là loại cây rau quen thuộc, được trồng phổ biến ở Nam Á, Đông Nam Á và cả khu vực Đông – Bắc Á như Trung Quốc và Nhật Bản. Cây ưa thích điều kiện khí hậu nóng ẩm thuộc vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Các giống mướp trồng ở vùng nhiệt đới cổ thường thích nghi tốt với mùa khô, khả năng đậu quả cũng cao hơn. Trong khi đó, tại những vùng khí hậu ôn đới ẩm như Trung Quốc và Nhật Bản, cây chỉ sinh trưởng trong thời gian có nhiệt độ cao kết hợp với lượng mưa dồi dào.<xem thêm>

Giá trị dinh dưỡng và công dụng

Giá trị dinh dưỡng

Quả mướp non chứa hàm lượng nước cao (khoảng 90%), giàu vitamin và khoáng chất như:

Vitamin C: Giúp tăng sức đề kháng, hỗ trợ hấp thu sắt, làm đẹp da.

Vitamin B1, B2: Cần thiết cho quá trình chuyển hóa năng lượng và hệ thần kinh.

Sắt, canxi, kẽm, kali: Hỗ trợ xương chắc khỏe, tăng cường máu huyết, điều hòa huyết áp.

Chất xơ: Tốt cho hệ tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón. <xem thêm>

Công dụng

Quả

Quả mướp non thường được sử dụng trong bữa ăn hàng ngày, có thể nấu canh hoặc xào. Khi kết hợp với chân giò lợn, món ăn này giúp kích thích tiết sữa cho phụ nữ sau sinh và hỗ trợ tuần hoàn máu. Ngoài ra, chất nhầy có trong quả mướp còn có tác dụng nhuận tràng.

Tại Trung Quốc, quả mướp được sao tồn tính, sau đó nghiền thành bột, trộn với hồ để làm viên. Người ta dùng viên thuốc này uống với rượu hai lần mỗi ngày, liều lượng 9g/lần, giúp trị ho kéo dài. Trong y học Campuchia, mướp được xem là một vị thuốc lợi tiểu. Phương pháp sử dụng là chọn một quả mướp lớn, cắt ngang phần trên, cho vào bên trong 37,7g nitrat Kali rồi đậy kín. Quả mướp sau đó được nung nóng theo phương thẳng đứng cho đến khi nitrat kali tan hoàn toàn, làm quả chín nhũn. Dịch thu được sau khi nghiền nát và lọc qua vải sẽ được dùng uống liên tục trong 5 – 6 ngày. <xem them>

Lá

Lá mướp cũng có nhiều tác dụng chữa bệnh. Khi nấu lấy nước uống với liều 10 – 15g, lá mướp có thể hỗ trợ điều trị ho và hen kéo dài. Ngoài ra, khi giã nhuyễn với một chút muối, chắt lấy nước uống có thể giúp giảm viêm họng. Trong một số trường hợp phù thũng, lá mướp được sắc chung với cây cứt lợn để uống.

Với công dụng dùng ngoài, lá mướp tươi có thể giã nát, ép lấy nước bôi lên vùng da bị chốc lở hay mẩn ngứa do Giời Leo. Khi vò nát, lá còn được sử dụng để điều trị bệnh Zona.

Tại Trung Quốc, lá mướp cũng xuất hiện trong các bài thuốc trị say nắng, sốt cao. Một công thức phổ biến bao gồm lá mướp tươi 60g, thang ma 3g và hoạt thạch 30g, sắc lấy nước uống như trà. <xem them>

Xơ

Xơ mướp sau khi đốt tồn tính, nghiền thành bột, mỗi ngày uống 4 – 8g chia thành hai lần, có tác dụng hỗ trợ điều trị trĩ ra máu, rong huyết, rong kinh, kiết lỵ và tiêu chảy ra máu. Nếu kết hợp bột xơ mướp với tiết chim bồ câu trắng, làm thành bánh rồi phơi khô, sau đó tán nhỏ, mỗi lần uống 8g với rượu khi bụng đói, có thể giúp chữa bế kinh (theo Nam Dược Thần Hiệu).

Ngoài ra, để trị hen suyễn, có thể dùng 20g xơ mướp (đã băm nhỏ và sao), kết hợp với 12g hạt đay quả dài (giã dập và sao), sắc với 200ml nước còn lại 50ml rồi uống khi còn nóng.

Trong trường hợp muốn thúc sởi mọc nhanh và hạn chế biến chứng do sởi, có thể sử dụng bài thuốc gồm 20g xơ mướp, 12g Kinh Giới, 12g Bạch Chỉ, 12g kim ngân, 8g cỏ Mần Trầu và 4g Cam Thảo nam. Các dược liệu này được thái nhỏ, sao vàng, sắc thành nước chia làm hai lần uống trong ngày. <xem them>

Thân dây

Phần thân dây mướp, đặc biệt là đoạn gốc kéo dài khoảng 1m từ mặt đất lên, có thể được đốt tồn tính, nghiền thành bột và dùng với liều 10g pha với rượu, giúp trị viêm xoang mũi, giảm tình trạng chảy nước mũi có mùi hôi.

Bài thuốc trị đau lưng hông do thấp nhiệt của Trung Quốc sử dụng 30g thân dây mướp kết hợp với 30g xa tiền tử, 15g hổ trượng và 10g hoàng bá, sắc thành nước uống mỗi ngày một thang.

Rễ

Rễ mướp có tác dụng hỗ trợ điều trị nhiều bệnh như đau nửa đầu, viêm mũi, viêm xoang, viêm tuyến vú, ho kèm đau lưng và tràng phong. Liều dùng thông thường là 15 – 30g/ngày dưới dạng thuốc sắc.<xem them>

Tiềm năng thị trường, tình hình sản xuất và tiêu thụ

Tiềm năng thị trường

Đóng góp theo khu vực (2023): Năm 2023, Bắc Mỹ đóng góp 32%, Châu Á Thái Bình Dương 28%, Châu Âu 20%, Châu Mỹ Latinh 12% và Trung Đông & Châu Phi 8% vào tổng doanh thu của Thị trường hạt xơ mướp.

Khu vực tăng trưởng nhanh nhất: Châu Á – Thái Bình Dương nổi lên là khu vực tăng trưởng nhanh nhất, do nhu cầu trồng xơ mướp tăng cao ở các quốc gia như Trung Quốc và Ấn Độ.

Phân tích thị trường theo loại: Hạt giống lai chiếm thị phần lớn nhất ở mức 45%, tiếp theo là Hạt giống kim loại thông thường ở mức 35% và Hạt giống chuyển gen ở mức 20% tổng thị trường.

Phân khúc tăng trưởng nhanh nhất theo loại: Hạt giống chuyển gen được dự đoán sẽ có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất do nhu cầu ngày càng tăng đối với các giống biến đổi gen có khả năng kháng sâu bệnh tốt hơn.

Các ứng dụng chính (2023): Đất nông nghiệp chiếm thị phần lớn nhất ở mức 55%, trong khi Nhà kính và các ứng dụng khác lần lượt chiếm 30% và 15%.

Ứng dụng phát triển nhanh nhất: Phân khúc nhà kính dự kiến sẽ tăng trưởng với tốc độ nhanh nhất trong giai đoạn dự báo, nhờ vào những tiến bộ trong nông nghiệp môi trường được kiểm soát và các phương pháp canh tác bền vững.<xem them>

Anh Tạ Quý Tôn sinh năm 1983, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Ánh Dương Kinh Bắc, cho biết, doanh thu hiện nay của công ty đạt khoảng 300.000-400.000 USD/năm. Mới đây, 3 sản phẩm của anh Tôn gồm: bông tắm xơ mướp, lót giày xơ mướp và miếng rửa bát xơ mướp đã được UBND tỉnh Bắc Ninh công nhận đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao năm 2022 khi tham gia Chương trình mỗi xã một sản phẩm.<xem them>

Tình hình sản xuất và tiêu thụ mướp

Để đảm bảo được nguồn hàng cung ứng, anh Tôn đã mở rộng vùng nguyên liệu mướp tại các huyện Lương Tài, Gia Bình (tỉnh Bắc Ninh) và một số tỉnh khác như Hải Dương, Nam Định, Hà Giang… với tổng diện tích gần 100ha. “Tôi đang tiếp tục mở rộng vùng nguyên liệu mướp tại Tây Nguyên, Nghệ An, Thanh Hóa… diện tích dự kiến khoảng 300ha để phục vụ nhu cầu thị trường xuất khẩu khoảng 300.000-400.000 sản phẩm/tháng. Tôi tâm niệm, một sản phẩm xơ mướp được sử dụng sẽ bớt đi một sản phẩm bằng nhựa, từ đó góp phần giảm rác thải nhựa ra môi trường”, anh Tôn tâm sự. <xem them>

Thanh Tiên là xã miền núi của huyện Thanh Chương (Nghệ An), kinh tế người dân chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp. Vụ Đông Xuân 2023-2024, Hội Nông dân xã Thanh Tiên triển khai mô hình trồng mướp lấy xơ trên tổng diện tích trồng hơn 1,1ha.

Theo Hội Nông dân tỉnh Nghệ An, những cánh đồng trồng mướp lấy xơ đang ngày một mở rộng trên nhiều diện tích đất vốn không hiệu quả với các loại cây trồng khác, với tổng diện tích hơn 30ha.

Trong đó, phải kể đến các huyện Con Cuông, Thanh Chương, Yên Thành, Nam Đàn – những địa phương nâng tổng diện tích chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ những loại cây kém hiệu quả sang trồng mướp lấy xơ.

Dự kiến đến năm 2025, doanh nghiệp liên kết bao tiêu sản phẩm sẽ phối hợp với nông dân để mở rộng diện tích trên 100ha tại những vùng đất khó, kém hiệu quả.<xem them>

Đặc điểm sinh học và kỹ thuật trồng cây mướp

Đặc điểm sinh trưởng và phát triển chung

Đặt điểm thực vật học

Cây mướp là loài thực vật thân mềm, mọc dạng dây leo nhờ hệ thống tua cuốn ở nách lá. Thân cây có rãnh dọc, màu xanh lục, khi già có thể hóa gỗ nhẹ. Lá mướp lớn, mọc so le, có hình tim chia làm 3 đến 7 thùy rõ rệt, mặt lá phủ lông mịn.

Hoa mướp có màu vàng tươi, là hoa đơn tính cùng gốc – tức cây có cả hoa đực và hoa cái. Hoa nở nhiều vào buổi sáng, thụ phấn nhờ côn trùng như ong, bướm.

Quả mướp thon dài, hình trụ, trên vỏ có các rãnh chạy dọc. Màu quả từ xanh nhạt đến xanh đậm tùy theo giống. Khi còn non, quả mềm, mọng nước, ăn có vị ngọt dịu và mùi thơm nhẹ. Khi già, phần thịt quả xơ hóa và khô cứng dần lại, hình thành mạng lưới xơ mướp bền chắc.

Rễ mướp thuộc dạng rễ cọc, ăn sâu và lan rộng, giúp cây hấp thu dinh dưỡng tốt. Nhờ đặc điểm này mà cây có thể sống khỏe trong điều kiện đất nghèo dinh dưỡng, thậm chí trên các vùng đất pha cát hoặc đất bãi ven sông. <xem thêm>

Đặt điểm sinh thái

Theo kinh nghiệm của nhiều bà con nông dân, thời vụ trồng mướp thích hợp nhất là vào đầu mùa mưa, khoảng từ tháng 3 đến tháng 5 dương lịch hoặc cuối mùa mưa, khoảng từ tháng 8 đến tháng 9 dương lịch.

Tháng 3 – 5 dương lịch: Đây là thời điểm bắt đầu mùa mưa, khí hậu ấm áp, lượng mưa dồi dào, tạo điều kiện thuận lợi cho cây mướp sinh trưởng và phát triển tốt.

Tháng 8 – 9 dương lịch: Lúc này là cuối mùa mưa, đất đai còn ẩm, nhiệt độ không khí đã giảm bớt, ít sâu bệnh hại, giúp cây mướp phát triển khỏe mạnh, cho năng suất cao.<xem them>

Kỹ thuật trồng và chăm sóc

Cây mướp có thể trồng ở nhiều nơi, phổ biến tại vườn nhà, cánh đồng, bờ ao. Khi trồng gần mép ao, cây sẽ được cung cấp độ ẩm ổn định, thuận lợi cho sự phát triển.

Nhân giống: Mướp được trồng bằng hạt. Để lấy giống, chọn những quả đầu mùa, để chín hoàn toàn trên giàn cho đến khi vỏ hóa xơ, sau đó thu hái, phơi thật khô. Ở nông thôn, người ta thường treo quả mướp giống lên giàn bếp để bảo quản. Ngoài ra, hạt có thể tách riêng, phơi khô và bảo quản trong lọ kín để gieo vào mùa xuân. Hạt có thể gieo trực tiếp hoặc ươm trước rồi đem cây con trồng ra ruộng. Sau khoảng 5 – 7 ngày, hạt sẽ nảy mầm. <xem thêm>

Làm giàn: Trước khi trồng, cần chuẩn bị giàn leo, thường làm giàn phẳng, cao từ 1,8 – 2m để thuận tiện cho việc thu hái. Mỗi giàn có diện tích khoảng 15 – 20m². Đất trồng cần được chuẩn bị kỹ, đào hố rộng khoảng 0,5m², bón phân đầy đủ trước khi gieo hoặc trồng cây con. Khi gieo hạt, nên gieo từ 5 – 7 hạt, hoặc trồng 5 – 7 cây con, sau đó tỉa bớt, chỉ giữ lại 3 cây khỏe mạnh nhất.

Chăm sóc: Cây cần được giữ sạch cỏ, duy trì độ ẩm nhưng không để bị úng nước. Cứ 15 – 20 ngày, tiến hành bón thúc bằng nước phân chuồng, nước giải hoặc đạm pha loãng. Khi cây phát triển, nên vun cao gốc để tránh úng, nếu có bùn ao phủ gốc thì càng tốt. Khi cây leo lên giàn, cần tỉa bớt lá già để tạo điều kiện cho chồi nhánh phát triển. Nếu tán lá quá dày, có thể tỉa bớt để đảm bảo cây nhận đủ ánh sáng, nhưng không bấm ngọn mà chỉ điều chỉnh hướng leo của cây. <xem thêm>

Các giống cây mướp hiện nay

Mướp hương

Đây là giống mướp được ưa chuộng nhất trong các bữa ăn gia đình. Quả nhỏ, dài khoảng 25–35 cm, vỏ mỏng, có mùi thơm tự nhiên đặc trưng. Mướp hương khi chế biến giữ được độ mềm và vị ngọt. Giống này cho năng suất trung bình, thích hợp trồng hộ gia đình hoặc mô hình rau sạch. <xem thêm>

Mướp khía

Mướp xiêm có thân sinh trưởng khỏe, quả to, dài 30–50 cm, vỏ xanh đậm, có nhiều khía rõ ràng. Loại này cho năng suất cao, dễ trồng, thích hợp với khí hậu nóng và đất tơi xốp. Quả ăn giòn, thích hợp xào, nhồi hoặc nấu canh. <xem thêm>

Mướp trâu (mướp dài quả lớn)

Đây là giống mướp truyền thống có quả rất dài, có thể lên tới 70–90 cm khi già. Loại này thường được trồng để lấy xơ mướp nhờ phần thịt xơ bên trong dày và dai. <xem thêm>

Tình hình sâu bệnh hại và biện pháp

phòng trừ

Bọ xít

Bọ xít trưởng thành và con non chích hút nhựa trên cuống lá, cuống nụ, quả non, và thân non làm cho lá mướp bị vàng, rụng sớm hoặc teo nhỏ, nhăn nheo, khiến cho cây mướp sinh trưởng phát triển chậm. Qủa non khi bị bọ xít chích sẽ bị teo, biến dạng, có thể bị hỏng hoặc kém phát triển, ăn không ngon. Nếu bọ xít phát triển với mật độ cao sẽ khiến cho năng suất và chất lượng quả giảm nghiêm trọng.<xem them>

Ruồi đục quả

Ruồi đục quả cũng là một tác nhân phổ biến dẫn đến năng suất trồng mướp và chất lượng quả giảm rõ rệt. Ruồi cái dùng ống đẻ trứng chọc sâu vào vỏ quả rồi đẻ vào đó một chùm khoảng 5 – 10 trứng. Chỗ vỏ quả bị ruồi đục có màu đen, mềm và ứ nhựa quả, tạo điều kiện cho các loại nấm bệnh tấn công làm thối trái, khiến quả bị teo rụng hoặc vẫn bám trên cây. Khi trứng nở thành dòi, chúng đục ăn ruột bên trong quả, khiến quả bị bội nhiễm nên thối rất nhanh. Ruồi đục quả phá hại quả mướp từ khi quả mới đậu sau thụ phấn đến lúc quả được thu hoạch, khiến cho quả bị hỏng, hoặc kém phát triển, hình dạng méo mó, và chỗ bị châm ăn rất đắng.

Khi bị ruồi đục quả gây hại, bạn cần ngắt bỏ những quả đã bị ruồi châm vì nơi đó vẫn lưu tồn trứng và dòi của chúng. Khi quả mướp đã thụ phấn thành công, bạn nên dùng các túi bao trái cây để bọc quả, ngăn chặn ruồi gây hại. Bạn có thể sử dụng bẫy dính ruồi hoặc một số loại thuốc trừ ruồi trong trường hợp bị ruồi phá hại nhiều. <xem them>

Rệp

Trong quá trình trồng mướp, rệp gây hại nghiêm trọng tới cây mướp nếu bạn không kịp thời phát hiện và xử lý. Rệp trưởng thành và ấu trùng đều rất nhỏ, có màu xanh đen hoặc màu vàng nhạt. Chúng sống tập trung ở chồi non và ở mặt dưới của lá cây từ khi cây có 2 lá mầm đến lúc thu hoạch, phá hại nặng nhất khi cây đậu quả. Rệp chích hút nhựa cây làm cho ngọn mướp bị chùn lại, cây sinh trưởng phát triển kém, ảnh hưởng đến việc ra hoa và đậu quả.

Khi phát hiện rệp, bạn dùng tay ngắt bỏ lá bị rệp gây hại, đem đi tiêu hủy, dùng tay giết rệp nếu phát hiện với số lượng ít. Nếu rệp phát triển với mật độ lớn, bạn có thể sử dụng thuốc hóa học để phun trừ. <xem them>

Sâu xanh ăn lá

Sâu xanh ăn lá là một loại sâu phá hại phổ biến trên mướp cũng như nhiều loại cây trồng khác. Sâu non thường sống ở đọt và mặt dưới của lá non. Chúng thường cuộn lá hoặc kết các lá lại với nhau thành tổ và nằm bên trong cắn phá. Nếu phát triển với mật độ cao, sâu xanh ăn xơ xác lá, chỉ còn để lại gân lá khiến cho cây phát triển chậm. Loại sâu này gây hại từ khi cây còn nhỏ đến lúc cây ra trái, phá hại nhiều nhất là khi cây bắt đầu ra hoa và có trái non. Chúng ăn vỏ quả, làm quả hỏng hoặc bị xấu xí, mất giá trị thương phẩm.

Để tránh bị sâu xanh phá hại, bạn cần thường xuyên vệ sinh nơi trồng dể diệt trừ mầm sâu hại. Khi phát hiện sâu, bạn bắt giết sâu non và nhộng. Nếu sâu xanh phá hại nặng nề trên diện rộng, bạn có thể sử dụng thuốc hóa học có hoạt chất Emamectin hoặc hỗn hợp hoạt chất Chlorantraniliprole và Abamectin phun vào lúc sáng mát hoặc chiều tối. Khi sử dụng thuốc hóa học, bạn cần đảm bảo thời gian cách ly thuốc thực vật cho mướp. <xem them>

Bọ trĩ

Bọ trĩ trưởng thành và con non có kích thước rất nhỏ, chúng di chuyển nhanh và sống tập trung ở đọt non và mặt dưới của lá non. Bọ trĩ chích hút nhựa làm cho đọt lá bị xoăn chùn lại, sượng ngẩng đầu lên cao, khiến cho cây không vươn mạnh phát triển được, quả không lớn được. Bọ trĩ cái đẻ trứng trong mô mặt dưới lá mướp. Loài này phát triển tốt trong điều kiện thời tiết khô nóng, gây hại từ lúc cây còn nhỏ đến khi cây ra hoa kết trái. Chúng còn là vật trung gian truyền bệnh virus cho cây mướp.

Trong quá trình chăm sóc, bạn cần ngắt tỉa lá già để cho giàn thông thoáng, thường xuyên quan sát giàn mướp để phát hiện sự xuất hiện của bọ trĩ. Nếu phát hiện bọ trĩ phá hại, bạn tỉa lá bị hại và đem tiêu hủy, dùng tay bắt giết nếu thấy có số lượng ít, hoặc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật để phun trừ nếu chúng phá hại nặng nề. <xem them>

Bệnh hại mướp hương thường gặp

Bệnh sương mai

Bệnh sương mai là một loại bệnh phổ biến trên các cây thuộc họ nhà Bầu bí. Bệnh này do nấm gây ra, gây hại các bộ phận lá, thân, quả, nhưng chủ yếu là hại lá. Bệnh thường gây hại từ mặt dưới của lá sau đó phát triển dần. Phía trên lá có những chấm nhỏ màu vàng, rồi dần dần lan rộng, chuyển sang màu nâu. Chỗ vết bệnh dưới mặt lá có lớp phấn mịn màu trắng xám. Nếu bệnh nặng, lá mướp bị biến dạng, lá bị khô, rách, dễ gãy, thường rụng sớm khiến cho cây mướp phát triển kém.

Để phòng tránh bệnh sương mai, bạn cần xử lý đất và hạt giống tốt trước khi gieo trồng, vệ sinh đồng ruộng thường xuyên, chăm bón đủ phân và tưới tiêu hợp lý. Nếu bệnh nặng, bạn có thể sử dụng thuốc hóa học để phun trừ, chú ý cần đảm bảo thời gian cách lý an toàn trước khi thu hoạch. <xem them>

Bệnh khảm

Bệnh khảm là một loại bệnh khá thường gặp trên mướp và phổ biến trên nhiều loại cây trồng khác. Bệnh do một loại virus gây ra. Bệnh được truyền từ cây bệnh sang cây khỏe bởi vật trung gian là nhóm côn trùng chích hút như bù lạch hay rệp. Bệnh được lan truyền nhanh trong điều kiện khô và nóng.

Khi bị bệnh khảm, đọt mướp non bị xoăn lại, lá mất màu, và lốm đốm vàng. Nếu bị nặng, đọt cây sẽ bị sượng, cây bị chùn lài, chậm phát triển, dẫn đến cây ít quả, quả bị dị dạng và có vị đắng.

Để phòng trừ bệnh khảm trên mướp hương, bạn cần vệ sinh nơi trồng cẩn thận trước khi trồng, nhổ bỏ cây bị bệnh để tránh lan sang cây khác. Vì bệnh do virus gây ra nên chưa có thuốc đặc trị, hiện chỉ có một số loại thuốc để diệt trừ vật trung gian truyền bệnh như bọ trĩ, rệp. <xem them>

Bệnh đốm phấn

Bệnh đốm phấn do một loại nấm gây ra, phát sinh và lây lan nhanh trong điều kiện độ ẩm không khí cao. Bệnh này xuất hiện quanh năm, chủ yếu gây bệnh trên lá, nhưng phát triển mạnh nhất trong mùa mưa và gây hại nặng nhất trong giai đoạn cây ra hoa kết trái.

Khi cây mướp mới bị bệnh, đốm bệnh trên lá vẫn nhỏ, có màu xanh nhạt sau đó chuyển sang màu vàng. Đốm bệnh có hình góc cạnh. Khi gặp độ ẩm cao, ngay vết bệnh ở mặt dưới lá có xuất hiện một lớp phấn màu tím đỏ, đó chính là bào tử của nấm bệnh. Các vết bệnh liên kết lại với nhau thành những vùng màu nâu nhạt. Cây mướp bị bệnh cho năng suất và chất lượng trái kém, nếu bị nặng có thể dẫn đến chết cây.

Bệnh đốm phấn là bệnh phổ biến trong họ nhà bầu bí, nên bạn cần áp dụng các biện pháp phòng tránh như sử dụng hạt mướp khỏe mạnh, vệ sinh nơi trồng thường xuyên, bón phân đầy đủ để cây tăng cường sức đề kháng kết hợp với tưới tiêu hợp ly. Nếu bệnh đốm phấn gây hại nghiêm trọng, bạn có thể sử dụng Revus Opti 440SC hoặc các sản phẩm có hoạt chất Azoxystrobin. <xem them>

Chuột – loài gặp nhấm gây hại nghiêm trọng

Đối với các cây họ nhà Bầu bí, ngoài các sâu bệnh gây hại kể trên, chúng ta không thể loại bỏ một đối tượng gây hại vô cùng nghiêm trọng, đó chính là chuột. Chúng thường cắn phá hạt mướp lúc mới gieo, hoặc cắn gãy cây con. Để phòng tránh việc chuột phá hại, bạn có thể dùng lưới quây chỗ gieo hạt giống hoặc trồng cây để chuột không vào bên trong được, dùng bẫy chuột hoặc sử dụng thuốc chuột. Nếu dùng thuốc chuột, bạn phải thật cẩn thận, đảm bảo an toàn trong khi sử dụng thuốc chuột. Ngoài ra, bạn cũng có thể nuôi mèo để đuổi chuột nếu bạn trồng mướp hương trên sân thượng hoặc xung quanh sân nhà. <xem them>

Tài liệu tham khảo

VERIFIED MARKET REPORTS, Thị trường hạt xơ mướp, quy mô, thị phần, phát triển và dự báo năm 2033. Truy cập ngày 15/08/2025, từ https://www.verifiedmarketreports.com/product/loofah-seeds-market

Sài Gòn Giải phóng online (2022), Đưa xơ mướp Việt xuất ngoại. Truy cập ngày 15/08/2025, từ https://www.sggp.org.vn/dua-xo-muop-viet-xuat-ngoai-post663094.html